น้ำนมน้อย ขอเคล็ดลับการเพิ่มน้ำนม

น้ำนมน้อย

น้อยจริงหรือคิดไปเอง

คุณแม่มือใหม่มักกังวลว่าตัวเองจะมีน้ำนมน้อยไม่เพียงพอต่อความต้องการของลูก พอเห็นลูกร้องหิวบ่อยๆ ก็ยิ่งเครียด ยิ่งกังวล จนบางครั้งจากที่เคยมีน้ำนมให้ลูกแบบพอดีๆ ก็พานน้อยลงไปจริงๆ เพราะความเครียดจากการทึกทักเอาเองว่า  “น้ำนมฉันน้อย”

เพื่อไม่ให้เกิดการสับสนว่า จริงๆ แล้วน้ำนมฉันน้อย หรือว่าคิดเองเออเอง เรามาดูกันค่ะว่าสาเหตุที่ทำให้คุณแม่มีน้ำนมน้อยได้นั้นมาจากอะไรกันบ้าง และอะไรที่เป็นสาเหตุลวงๆ ที่ทึกทักกันไปเอง

สาเหตุของน้ำนมน้อย

มีหลายประการ เช่น

• เริ่มให้ลูกดูดกระตุ้นให้ร่างกายสร้างน้ำนมหลังคลอดช้าเกินไป
• ให้ลูกดูดผิดวิธี ลูกอมงับได้ไม่ลึกพอ
• ลูกได้ดูดนมแม่ไม่บ่อยพอ (น้อยกว่า 8 ครั้งต่อวัน) ซึ่งมักจะเกิดร่วมกับการเสริมนมผสม การให้ดื่มน้ำ หรืออาหารเสริม (ก่อนวัยอันสมควรคือ 6 เดือน) ทำให้ลูกอิ่มไม่ยอมดูดนมแม่
• คุณแม่ที่กลับไปทำงานแล้วปั๊มนมออกน้อยเกินไป หรือทิ้งระยะห่างเกินกว่า 3 - 4 ชั่วโมง
• ความเครียด พักผ่อนน้อย และรับประทานอาหารน้อย
• กินยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดที่เป็นฮอร์โมนรวมในช่วง 6 เดือนแรกหลังคลอด

สาเหตุที่มักทำให้คุณแม่เข้าใจผิด...คิดว่าน้ำนมน้อย

• การที่เต้านมไม่คัดจึงเข้าใจผิดว่าตัวเองมีน้ำนมน้อยลง แต่ที่จริงมาจากร่างกายสามารถปรับการผลิตได้พอดีกับความต้องการของลูก
• ลูกดูดนมแล้วหลับก่อนจะอิ่ม เมื่อเอาลูกออกจากเต้าไม่นาน ก็ร้องหิวใหม่ (อ่านต่อในหัวข้อ “ลูกดูดนมบ่อยและนานมาก  จนแม่ไม่เป็นอันทำอะไรเลย”)
• ให้ลูกดูดนมสลับเต้าไปมาในมื้อเดียวกัน ลูกได้แต่น้ำนมส่วนหน้า ไม่ได้น้ำนมส่วนหลังที่มีไขมันมากกว่า จึงหิวเร็ว
• น้ำนมพุ่งจนลูกสำลัก และไม่ยอมดูดนมแม่
• ลูกเข้าสู่ระยะการเติบโตแบบเร็วๆ (growth spurt) (อ่านได้ในหัวข้อ “ลูกดูดนมแม่เหมือนไม่อิ่ม ดูดแล้วดูดอีก ” )

ทำอย่างไรให้มีน้ำนมมากขึ้น

อันดับแรกคุณแม่ต้องมั่นใจก่อนว่าจะสามารถเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้ จากนั้นจึงเข้าสู่กระบวนการ ทำอย่างไรให้มีน้ำนมมากขึ้น โดย

• ให้นมลูกบ่อยขึ้นและนานขึ้น (ไม่ควรน้อยกว่า 8 ครั้งต่อวัน) ถ้าไม่ได้อยู่กับลูก ก็ควรบีบหรือปั๊มนมออกให้เกลี้ยงเต้าทุก 3 ชั่วโมง
•  กระตุ้นเต้านม โดยใช้ผ้าอุ่นจัดประคบเต้านม 3 - 5 นาที ก่อนให้นม นวดเต้านมและคลึงหัวนมเบาๆ
• ให้ลูกดูดนมอย่างถูกวิธี ให้ลูกอมหัวนมและลานนมได้ลึกพอ
• หลีกเลี่ยงการให้น้ำ นมผสม หรืออาหารเสริมอื่นก่อนอายุ 6 เดือน
• ทำให้รู้สึกผ่อนคลายขณะให้นมลูกหรือขณะปั๊มนม โดย หายใจลึกๆ หรือ นึกถึงสถานที่ๆ น่าเที่ยว หรือคิดว่ามีน้ำนมไหลไปถึงลูก  ฟังเพลงหรือเทปที่สอนการผ่อนคลาย
• กินอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการตามคำแนะนำอาหารสำหรับคุณแม่ที่ให้นมลูก
• ในช่วงที่น้ำนมยังน้อย ไม่พอสำหรับลูก หากจะเสริมนมผสม ไม่ควรให้ดูดจากขวด อาจใช้วิธีหยดนมข้างๆ เต้าแม่ขณะลูกดูดนม หยดครั้งละน้อยๆ พอให้ลูกไม่หงุดหงิด เมื่อน้ำนมสร้างได้มากขึ้น ก็ค่อยๆ ลดปริมาณน้ำนมที่หยดลง จนงดเสริมได้ในที่สุด
• ในกรณีที่ลูกดูดนมแล้วหลับก่อนจะอิ่ม ควรกระตุ้นให้ลูกดูดนมต่อ โดยขยับเต้านมและบีบน้ำนมเข้าปากลูกเป็นระยะ จนกว่าลูกจะอิ่มและคายปากออกเอง (ดูได้จากวิดีโอ)
• ในกรณีของการเข้าสู่ระยะการเติบโตแบบเร็วๆ ควรให้ลูกดูดบ่อย และให้ดูดนานขึ้นในแต่ละครั้ง ภายใน 2 - 3 วัน  น้ำนมก็จะเพิ่มมากขึ้นจนพอสำหรับลูก

การติดตามผล จะใช้เวลาประมาณ 4 - 7 วันจึงจะเห็นผลว่าน้ำนมมามากขึ้น

คุณแม่ท่านอื่นที่มีกลเม็ดเคล็ดลับในการเพิ่มน้ำนมเช่น

• หลอกร่างกายว่ามีลูกแฝดต้องดูดนมแม่พร้อมกัน ด้วยการให้ลูกดูดข้างหนึ่ง ปั๊มนมอีกข้างหนึ่งไปพร้อม ๆ กันเพื่อกระตุ้นให้ร่างกายสร้างเพิ่ม แถมยังช่วยให้ปั๊มน้ำนมออกง่ายกว่าการปั๊มนมตอนที่ลูกไม่ได้ดูดอีกด้วย และยังมีผลพลอยได้จากนมที่ปั๊มออกมาเก็บสะสมเป็นสต็อกนม (วิธีนี้ควรใช้เมื่อน้ำนมสร้างได้มากพอ คือประมาณหลัง 1 เดือนไปแล้ว )
• เพิ่มรอบปั๊มนมให้แต่ละรอบห่าง 3-4 ชม. หรือช่วงที่ลูกนอนหลับนานเกิน 3 ชม
• การรับประทานอาหารหรือสมุนไพรที่มีคุณสมบัติเพิ่มน้ำนม (อ่านรายละเอียดในหัวข้ออาหาร สมุนไพร และยาเพิ่มน้ำนม)